Home Featured We zien ze vliegen! Vogelspotten in België en daarbuiten…

We zien ze vliegen! Vogelspotten in België en daarbuiten…

1
We zien ze vliegen! Vogelspotten in België en daarbuiten…
(c) Shutterstock

Vogelspotten een stoffige hobby? Nee hoor, vogels volgen en observeren is hipper dan ooit en we zijn gezegend met een aantal lokale biologen die er graag en veel over schrijven. Vliegen spreekt dan ook tot de verbeelding. De indrukwekkende migratieroutes van bepaalde vogelsoorten doen je wegdromen over de prachtige vergezichten en de diverse landschappen die de vogels overbruggen. Hoog tijd om er wat meer te leren, de beste locaties te ontdekken en enkele migratietrajecten te volgen.

Tekst: Karlien Engelen

Wat is het verschil tussen vogelen en vogelspotten?

Vogelaars en vogelspotters zijn mensen die graag de natuur intrekken om daar vogels in hun natuurlijke habitat te observeren. Strikt genomen is vogelen en vogelspotten niet helemaal hetzelfde: bij vogelspotten hebben we het meestal over ‘soortenjagen’, waarbij hobbyisten kilometers ver autorijden om een bepaalde vogel te spotten voordat die zich verplaatst. Bij vogelen gaat het meer om het toetsen van de eigen vogelkennis, het tellen en inventariseren van vogelsoorten in een gebied of het doen van onderzoek naar het gedrag en het verspreidingsgebied van een bepaalde vogelsoort. De bottom line: beide ‘typen’ genieten van het observeren van vogels.

Hoe leer ik vogelspotten?

Als beginnende vogelspotter heb je niet veel nodig om eropuit te gaan. Een verrekijker is handig, samen met wat proviand, goede schoenen en kleding, een hoed en zonnebrand als het mooi weer is. Een portie geduld heb je nodig als je minder voorkomende soorten wil spotten. Tot nu toe spreekt dit nogal voor zich… De beste tip die we bij Far Out hebben ervaren, is: lees je in! Lees over verschillende vogelsoorten én over het natuurgebied dat je gaat bezoeken. Elk landschap heeft zijn eigen vogels. Ga je naar een weids gebied dan zul je de meeste vogels eerst spotten (in grote getalen bij elkaar) en pas dan horen. Trek je echter het bos is, dan zal je meestal eerst de zang horen en kun je het geluid volgen om de bijbehorende vogel te ontdekken. Als je vooraf weet welke vogels je zou kunnen tegenkomen of al enige vogelgeluiden herkent, wordt het in het wild gemakkelijker om ze te herkennen. Hoe meer je weet, hoe meer je ziet en hoe meer je geniet. Je waarnemingen kun je vastleggen op waarnemingen.be of waarneming.nl of via de app ObsIdentify. Op die platformen vind je ook andermans waarnemingen geordend per vogel of per gebied. Zo zie je meteen of jouw waarneming bijzonder (rare) is. Bij twijfel checkt een expert van de website je waarneming.

Welke bijzondere soorten zijn er recent gespot in België en Nederland? 

Als je door de websites met waarnemingen scrolt, zie je dat er in onze contreien regelmatig bijzondere soorten worden gespot. Je hoeft dus niet naar een exotische bestemming om spannende waarnemingen te doen! Zo werd er bijvoorbeeld enkele keren een zwarte ibis gespot, die maar in beperkte mate voorkomt in onze regio. Ook de elegante koereiger werd door meerdere vogelaars gezien. Minder opvallend, maar voor vogelkenners nog specialer, zijn de sightings van de zeldzame zanggors, een Noord-Amerikaanse broedvogel die af en toe als dwaalgast naar West-Europa opduikt.

Hoe kies ik een natuurgebied om te gaan vogelspotten?  

Als beginnende vogelspotter is dit eenvoudig: trek naar het natuurgebied vlakbij je in de buurt en stel je open voor nieuwe observaties! Je zult ervan versteld staan hoeveel nieuws je nog kunt ontdekken zo dichtbij. Maak je er een uitstapje van, kijk dan eens op birdingplaces.eu. Hier vind je vogelgebieden gerangschikt van ‘Dit gebied mag je niet missen’, naar ‘Een omweg waard’ tot ‘Leuk als je in de buurt bent’. De aanduidingen van Birdingplaces.eu zijn echt de moeite waard, zo staan in de eerste categorie bijvoorbeeld Het Zwin en het Verdronken Land van Saeftinghe genoemd.

Op vakantie ga je gelijkaardig te werk: trek naar het natuurgebied vlakbij je vakantieadres en stel je open voor alles wat er te zien en te horen is. In de bergen bijvoorbeeld vind je vaak borden met uitleg over de lokale soorten, wat er speciaal is aan die soort, en hoe je ze kunt herkennen.

Vooral in het broedseizoen of bij herintroductieprogramma’s worden er extra infoborden geplaatst. Een simpele vogelgids of app helpt ook enorm. Een gratis app die je zeker mee moet nemen op vogeltocht is Merlin bird ID, een soort online vogelencyclopedie met een databank die is afgestemd op jouw locatie. Het is soms wel even zoeken naar de juiste taalinstellingen, want je moet kiezen: leer je de vogelnamen in het Nederlands, Engels of zelfs meteen de wetenschappelijke universele naam (Grieks/Latijn)? Een tweede handige app is BirdNET. Je kunt er geluidsfragmenten mee opnemen van vogelgeluiden en krijgt vervolgens de juiste vogeldeterminatie terug (op basis van kunstmatige intelligentie en neurale netwerken).

Hoe volg ik vogelmigraties?

De beste periodes om de migratietrek te volgen vanuit de Benelux zijn van maart tot midden april (voorjaarstrek) en van midden september tot eind oktober (najaarstrek). De precieze periode is afhankelijk van de meteorologische omstandigheden. Sinds een aantal jaar zijn er verschillende wetenschappelijke vogelvolgprojecten opgezet, waarbij vogels een GPS-tracker meekrijgen en je dagelijks hun locatie kunt bekijken. Dit levert bijzondere inzichten op over de reikwijdte van een leefgebied en over de migratieroutes van trekvogels. De datasets worden publiek gemaakt via de website movebank.org. Op de interactieve kaart zie je bijvoorbeeld de indrukwekkende migratieroutes van de ooievaar. Ook de meest spectaculaire vogel van heel Europa, de lammergier (Gypaete Barbu of Bearded Vulture) komt voor op de kaart. Sinds de jaren 80 zijn er diverse herintroductieprogramma’s geweest voor deze vogel en inmiddels doet die het goed, vooral in de Alpen. Hij staat erom bekend alleen maar knoken van kadavers te eten… In Nederland of België is het een zeldzame passant. Via de site gypaetebarbu.fr kun je dagelijks de GPS-track van enkele lammergieren volgen.

Bestaan er ook ‘vogelclubs’?

Heb je de smaak te pakken? Schrijf je in voor een vogelwerkgroep zoals De Duifkes (voor dames) en sluit je aan bij de facebookgroep ‘Vogelaars Natuur- en Vogelfotografie’ die al meer dan 23 000 volgers telt. Of abonneer je op het tweemaandelijkse tijdschrift Dutch Birding. Denk ook eens aan een georganiseerde vogelreis. Naar Spanje, Oostenrijk, Schotland… of gewoon de Ardennen of Limburg!

Vogeltips

  • Zorg voor een degelijke vogelgids.
  • Kies een goede verrekijker met een vergrotingsfactor van minstens 8 of 10.
  • Trek groen of bruin getinte kleren aan die ‘verdwijnen’ in de omgeving of verstop je in een vogelhut.
  • Focus op één of slechts enkele vogelsoorten tegelijk: leer het geluid herkennen en onderzoek hun leefgebied.
  • Vertraag en sta stil, anders wandel je aan elke vogel voorbij.

Enkele topspots in Vlaanderen

  • Overstromingsgebieden en grote waterpartijen, waaronder de Oude Dijlearm (Mechelen), de Daknamse Meersen (Lokeren) of natuurgebied de Bourgoyen-Ossemeersen (Gent).
  • Polder- en heidegebieden, bijvoorbeeld de Uitkerkse polder (Uitkerke-Blankenberge), de Wijvenheide (Zonhoven) en de Kalmthoutse heide (Kalmthout).
  • Stadsvijvers, beken en kanalen, zoals het Rivierenhof (Antwerpen), de Damse stadswallen (Brugge), de Vestingen van Ieper en de Groene Vallei (tussen Leuven en Mechelen).

1 REACTIE

  1. Wij zitten hier met een zwarte kraai al enkele jaren, die het perfecte geluid ve eend nadoet….

    Wil je deze spotten, laat maar weten!

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

vier × vijf =