Reeën spotten in het prehistorische woud op de taalgrens, of Pokémons vangen in het bos achter je deur? De bossen van België zijn zodanig gevarieerd dat er voor iedereen iets te beleven valt. Een overzicht als ABC van de Belgische bossen.

Het ABC van de Belgische bossen

Aquaduct. Uiteraard starten we het ABC van de Belgische bossen met de A. Toen Julius Caesar zo’n tweeduizend jaar geleden onze contreien veroverde, bestond de vegetatie hier grotendeels uit onherbergzame en stekelige moerasbossen. Vandaag is het kasteeldomein net buiten Tongeren omgeven door een heuvelrug met statige oude beuken. Onder deze Beukenberg ligt een Romeins aarden bouwwerk verscholen, dat twintig eeuwen geleden fungeerde als aquaduct om drinkbaar water naar Tongeren te brengen. Twee bewegwijzerde wandelingen leiden je langs het grootste Romeinse monument in Vlaanderen. www.tongeren.be

Bospoeper. Het Prinsenpark in Retie heeft er sinds de tv-serie Van Vlees en Bloed een attractie bij. In dit gemengde loof- en naaldbos ging ‘de bospoeper’ namelijk wandelen met zijn hond. Driehonderd jaar terug lag hier een uitgestrekt heidegebied, waarop boeren hun schapen lieten grazen. Tijdens een wandeling tref je hier en daar nog resten van de oorspronkelijke heidebegroeiing aan. www.provincieantwerpen.be

Cinema. Iedere zomer trekken de organisaties BOS+ en Gezinsbond door de bossen van Vlaanderen, voor een heuse Film in het Bos-tournee. Wanneer de vogels hun avondzang aanvatten en het woud zich in duisternis hult, kun je met het hele gezin onder een dekentje komen kijken naar een vrolijke film in openlucht. De kalender voor 2017 staat vanaf eind april online op www.bosplus.be.

Domeinen. 259, dat is het aantal Vlaamse natuurgebieden en domeinen beschreven op de website www.natuurenbos.be. Eén ervan, Domein Pietersheim in Lanaken, viel onlangs in de prijzen. Het gerenommeerde Deutsches Wanderinstitut bekroonde twee wandelingen van het lokale wandelroutenetwerk met het Premiumroute-kwaliteitslabel. Een primeur voor België.

Ecoduct. Vlakbij Leuven ligt het prachtige Meerdaalwoud, waar je de oudste reeënpopulatie van België vindt. Ecoduct De Warande verbindt de oost- en westzijde, zodat de reeën – en tweehonderd andere diersoorten – ongestoord van het ene naar het andere deel kunnen lopen. De campagne www.beestigebrug.be toont welke maatregelen de Vlaamse overheid neemt om bosversnippering tegen te gaan. Nog tot 16 april kan je in De Panne naar een gelijknamige tentoonstelling, die op speelse wijze toont wat een ecoduct is, waarom padden tunnels nodig hebben en hoe vissen de trap nemen. Aan de campagne is ook een Suske en Wiske-strip gewijd.

Fifi. In de meeste Vlaamse bossen moet de hond aan de leiband blijven, maar er bestaan ook verschillende gebieden met speciaal afgebakende hondenlosloopzones. Vijf van de leukste bossen voor honden en hun baasjes: het West-Vlaamse Ryckevelde, het Gewestbos van Ravels, het Meerdaalwoud bij Leuven, het Zoniënwoud en het woud van Anlier.

Grenshoppen. Grenspark Kempen-Broek strekt zich uit over zowel Belgisch- als Nederlands-Limburg. In vervlogen tijden verscholen bokkenrijders en smokkelaars zich in dit gebied. Vandaag kan je er genieten van bossen, moerassen, heides, beekvalleien en duinen. www.kempenbroek.eu

Hyacinten. Het Hallerbos stamt af van het Kolenwoud, een gigantisch oerbos dat zich vóór de Romeinse inval uitstrekte van de oevers van de Rijn en Moezel tot aan de Noordzee. Midden april kleurt het bos helemaal blauw met wilde hyacinten, wat telkens een stormloop aan toeristen teweegbrengt. www.hallerbos.be

Imkers. Het gaat niet goed met onze bijenpopulatie, maar daar wil ‘bij-zondere stad’ Aalst iets aan doen. Vorig jaar plantte Aalst een bijenbos aan in het Heuvelpark, bestaande uit bomen en struiken met hoge nectar- en stuifmeelwaarde. Ook op de terreinen van het Stedelijk Ziekenhuis komt een bijenvriendelijk klimaatbos en er zijn concrete plannen om het kerkhof om te vormen tot natuurbegraafplaats, waar ook bijenkorven zullen worden geplaatst.

Jachtseizoen. Zin in een herfstwandeling binnenkort? Wees je ervan bewust dat het jachtseizoen loopt van begin oktober tot eind december. Check de websites van de gemeentes waar je een bezoekje plant voor de exacte data, om te voorkomen dat je hagel in je achterwerk krijgt. Een theoretisch en praktisch jachtexamen leg je af bij het Agentschap Natuur en Bos. Wie slaagt, kan jachtverlof of een jachtvergunning aanvragen bij het e-loket Fauna en Flora.

Kunst. Natuur en kunst blijkt vaak een geslaagde combinatie. Zo ook in Halenfeld (Luik), waar het 2,6 km lange didactisch bos- en kunstpad van de Amblève ligt. Kinderen maken er spelenderwijze kennis met het bos en de dieren die er leven. Langs het parcours staan vijftien kunstwerken gelinkt aan het bos, allemaal gemaakt door kunstenaars uit de streek. www.belgie-toerisme.be

Limburg. Het nieuwe paradepaardje van de provincie is Bosland, met 6000 hectare het grootste aaneengesloten bosgebied annex avonturenbos van Vlaanderen. Op het menu staan schatzoektochten, paardrijroutes, mountainbikepaden en massa’s meer buitenplezier. www.bosland.be

Mobiliteit. Voor de M in het ABC van de Belgische bossen denken we aan personen die minder mobiel zijn. Ook zij kunnen volop genieten van wat onze bossen te bieden hebben. Het Agentschap voor Natuur en Bos maakte voor hen een overzicht van gebieden met rolstoel- en buggyvriendelijke paden. www.natuurenbos.be/recreatietypes/minder-mobiel

Natuurwetenschappen. De biologische diversiteit van het Waals-Brabantse Bois de Lauzelle is zo groot, dat wetenschappers van de nabijgelegen universiteit van Louvain-la-Neuve zich er vaak terugtrekken voor onderzoek. In dit natuurlijk laboratorium werden drie bewegwijzerde routes voor wandelaars uitgewerkt, voorzien van didactische borden. www.uclouvain.be/bois-de-lauzelle

Oriëntatieloop. Een fijne en snelle manier om een bos te leren kennen, is via een oriëntatieloop. Bij deze sport moet je – al dan niet in wedstrijdverband – zo snel mogelijk met kaart en kompas op verschillende checkpoints zien te geraken.

Pokémon. Wil je aan scherm gebonden tieners de natuur in krijgen, dan lukt het misschien wel met het smartphonespel Pokémon GO! Op www.natuurenbos.be/pokemon vind je een lijst met bossen en natuurgebieden waar je kroost Weedles, Pidgeys en Schellders kan vangen.

QR-code. Smartphones vinden steeds meer hun weg naar het bos: als wandel-gps, om didactische informatie over een gebied te lezen of om foto’s van plaatselijke insecten te maken. Onder andere op www.wandelroutes.org/boswandelingen kan je kant-en-klare wandelroutes downloaden door een QR-code (een soort van barcode voor smartphones) in te scannen.

Routepaden. Al decennia een vaste waarde voor wandelaars: de rood-wit-markeringen van Grote Routepaden, die ons langs de mooiste paadjes door bos en veld loodsen. Op onze bucket list staat de GR 151 Tour du Luxembourg Belge, een 232 kilometer lang traject dat je de uitgestrekte wouden in het uiterste zuiden van ons land laat verkennen. In 1914 leverden Franse en Duitse troepen zwaar strijd in de loofbossen tussen Marbehan en Rossignol. www.groteroutepaden.be

Speelzones. Volgens de wet zijn bossen en natuurreservaten enkel toegankelijk op de paden, dit om dieren te beschermen en vertrappeling van jonge planten te voorkomen. Speelzones zijn afgebakende stukken bos of natuurreservaat waar kinderen, jongeren en hun begeleiders wél vrij mogen spelen. Vlaanderen telt 783 speelzones, met een totale oppervlakte van ruim 7000 voetbalvelden.

Toekomst. De Vlaamse Bos Index – het aandeel bos ten opzichte van de totale oppervlakte van Vlaanderen – is een van de laagste van Europa. Natuurpunt wil niet wachten tot de regering dit probleem aanpakt en lanceerde alvast de campagne www.bosvooriedereen.be. Dankzij giften koopt Natuurpunt gronden op, waarop vervolgens volwaardige bossen groeien. Voor 40 euro kan men 10 vierkante meter nieuw bos aanleggen. Daardoor geniet iedereen mee van onze Belgische bossen.

Urnenbos. Steeds meer gemeenten staan open voor begraafbossen, stukken bos waar mensen een urne kunnen begraven of de as van hun overleden familielid mogen uitstrooien. Voor veel nabestaanden maakt de natuurlijke omgeving het minder hard om een sterfgeval te verwerken. Bij begrafenisondernemers kom je nu dus ook biologisch afbreekbare urnes tegen, bijvoorbeeld uit leem of lichte houtmaterialen, die oplossen in de bodem

Vrijwilligerswerk. Heb je enkele uurtjes vrij en wil je die zinvol invullen in de natuur? Misschien is vrijwilligerswerk bij het Agentschap voor Natuur en Bos dan iets voor jou. Een greep uit het aanbod vrijwilligersvacatures: brandtorenwachter in de Kalmthoutse Heide of maaier in Park Vordenstein. Voor elk uur vrijwilligerswerk krijg je punten, die je kunt opsparen voor een natuuropleiding bij www.inverde.be.

Wasbeer. Wasberen zijn van oorsprong Noord-Amerikaans, maar worden al een tijd gespot in Wallonië. Er bestaan aanwijzingen dat de dieren zich nu ook in Vlaanderen voortplanten in het wild. Hoewel ze er schattig uitzien, richten ze als invasieve diersoort zonder natuurlijke vijanden heel wat schade aan in de natuur. Het grootste deel van de Belgische wasberen stamt af van populaties die vlak voor de Tweede Wereldoorlog in Duitsland werden uitgezet voor de pelsjacht. Als je in ons land een wasbeer tegenkomt, gelieve dit dan te melden bij www.waarnemingen.be.

Xavier. De X in het ABC van de Belgische bossen was geen simpele. Maar langs de Schelde in Kruibeke, op een boogscheut van Antwerpen, ligt het grootste overstromingsgebied van Vlaanderen. En de Polders van Kruibeke hebben met Xavier de Ree een bijzondere gids doorheen het gebied. In natuurpark Het Kortbroek geeft de mascotte uitleg over de lokale fauna en flora. Scan de zuiltjes bij de rustpunten met je smartphone en Xavier verschijnt om je wegwijs te maken.

Yoga. Echt even helemaal tot rust komen in de Belgische bossen? Dan is yoga de uitgelezen manier. Terwijl de ochtendzon tussen de bomen schijnt, kun jij met een ontspannen lichaam en een heldere geest waarnemen wat er in jezelf gebeurt. Balans zoeken kan op een boomstronk; twee bomen over elkaar zijn ideaal om de krijgerhouding te oefenen.

Zoniënwoud. Ten zuidoosten van Brussel, flirtend met de taalgrens, ligt met 4000 hectare het grootste loofbos van België. Ook dit beukenbos is een restant van het prehistorische Kolenwoud en wordt jaarlijks door zo’n 1,5 miljoen natuurliefhebbers bezocht. De slachtoffers van de terreuraanslagen op van 22 maart 2016 krijgen een herdenkingsmonument in het Zoniënwoud. Er zullen tweeëndertig bomen geplant worden, een voor elk dodelijk slachtoffer.

Na het ABC van de Belgische bossen, zijn dit de favoriete bossen van ons redactieteam.