Home Featured 50 jaar Petzl: een verhaal van pioniers

50 jaar Petzl: een verhaal van pioniers

0
50 jaar Petzl: een verhaal van pioniers

Geen outdoorliefhebber die Petzl niet kent. Het Franse familiebedrijf is een legende in de klimsportscene en geliefd bij kampeerders, trailrunners en liefhebbers van de bergen. Dit jaar viert Petzl een dubbele mijlpaal. De eerste lamp van Petzl zag namelijk precies 50 jaar geleden het daglicht en is het ‘kindje’ van oprichter Fernand Petzl, die precies 90 jaar geleden voor het eerst kennismaakte met speleologie. Een mooi moment om in Petzl’s geschiedenis te duiken.

Laat ons beginnen bij het prille begin, rond 1930. Voor Fernand Petzl, tweede zoon van Émile Petzl, is het Chartreusegebergte in het zuidoosten van Frankrijk een droom van een achtertuin. Wandelen, hiken, skiën… daar houdt hij van. Als 17-jarige knaap maakt hij voor het eerst kennis met speleologie wanneer hij samen met zijn grote broer Edmond een van de grotten van de Dent de Crolles verkent. Een vreemde, onderaardse wereld, die velen afschrikt, maar de broers boeit.

Pionieren in bevreemdend grottenstelsel

Drie jaar later levert speleoloog Robert De Joly (de ‘opvolger’ van de vader van de moderne speleologie, Edouard-Alfred Martel) het bewijs dat er een doorgang bestaat tussen Trou du Glaz en de 400 meter lagergelegen grot Guiers Mort, die uitkomt op de gelijknamige rivier. Het exploreren van deze beruchte doorgang is voor speleologen op dat moment een grote uitdaging. Zo ook voor grottenpionier Pierre Chevalier uit Lyon.

Pierre reist verschillende keren naar het grottenstelsel, samen met de ‘Fontainbleau gang’, een groepje van de sterkste Franse klimmers. Elk bezoek komt hij in een schacht een inscriptie in rode letters tegen van Fernand: “Puits Fernand”. Geïntrigeerd gaat Pierre op zoek naar Fernand. Tijdens hun eerste ontmoeting klikt het meteen. Elk vrij weekend duikt het duo samen met vrienden het grottenstelsel in.

Een minutieus uitgewerkt plan

Elk vrij weekend neemt Pierre op zaterdag de trein van Lyon naar Grenoble. Op zijn meegebrachte fiets trapt hij vervolgens tien kilometer naar Saint-Ismier, waar Fernand op hem wacht. Vervolgens fietsen de vrienden samen de steile heuvel op richting het sanatorium in Saint Hilaire de Touvet. Drie uur hiken verder wacht de ingang van Trou du Glaz (1700 m). De eerste paar jaar zeulden ze steeds al hun materiaal mee, inclusief de houten touwladders en reservebatterijen voor hun lamp (Je voelt hem al komen…).

En toen, brak WO II uit. Ondertussen had het duo en een wisselende groep andere speleologen reeds 3000 meter aan grotten en schachten van de in totaal 5500 meter aan bekende gangen verkend. Onder hen ook een handvol vrouwen die liever niet bij het kampvuur achterbleven, zoals Annette Bouchacourt, wiens leven te vroeg eindigde na een ski-accident. Alsook Guy Labour, die in 1934 ruim een week lang vast kwam te zitten in een gletsjerspleet van de Nantillonsgletsjer in Chamonix en op spectaculaire wijze werd gered.

Val van 17 meter, hoofd eerst…

Ongelukken zijn klimmers en speleologen natuurlijk niet vreemd. Na vele honderden uren in het grottenstelsel lukt het Pierre, Fernand en enkele vrienden om de link te leggen tussen Trou du Glaz en Guiers Mort. Op een ongelukkig moment laat een piton los. Fernand valt 17 meter naar beneden, het hoofd eerst en buiten bereik van zijn vrienden… Een uur later pas komt hij weer bij bewustzijn.

Met een gesmashte neus, gebroken tanden, een deuk in zijn plexus ter hoogte van de lampbatterij en pijn in zijn knieën, weet Fernand toch weer naar boven te klimmen, via het touw dat Pierre laat zakken. De pijn verbijtend klim Fernand het grottenstelsel uit. Op de rug van een ezel geraakt hij na bijna 17 uur na zijn val met veel moeite weer beneden. Zijn reukvermogen is hij na het ongeluk kwijt.

De volhouder wint

Na de eerste succesvolle ondergrondse doorsteek van Dent de Crolles, richt het duo hun pijlen op het gebied tussen het topplateau en Trou du Glaz, een van de diepste grotten ter wereld. Fernand is ondertussen getrouwd met een Lucienne Ginet en samen hebben ze een zoontje, Jacques. Na wat mislukt geëxperimenteer met rookgranaten, in de hoop rook te zien ontsnappen uit scheuren en spleten en zo nieuwe gangen te ontdekken, besluiten Pierre en Fernand de schacht P40 verder te doorzoeken.

WO II gooit aanvankelijk roet in het eten. In 1943 roept Duitsland Fernand op om als dwangarbeider te werken in Duitsland. Hij duikt onder in Grenoble. Aan het einde van de oorlog vertrekt hij alsnog als soldaat naar de Ardennen, waar een paar dagen later de Wapenstilstand wordt uitgeroepen. Wachtend op de bevrijding, trekken de mannen weer naar het grottenstelsel. In het voorjaar van 1947 ontdekt het duo hoe de top van Dent de Crolles in verbinding staat met de grot Trou du Glaz. Hun doel is bereikt. En dat op na zeventien kilometer in gangen en schachten in kaart te hebben gebracht tot op een recorddiepte (603 m onder het aardoppervlak).

Zelfontworpen materiaal en hulpmiddelen

Fernand bleek ontzettend getalenteerd in het ontwerpen en maken van hulpmiddelen en materiaal om hun expedities te vergemakkelijken. Hij bedacht een soort platform dat kon dienen als anker, perfectioneerde een soort slee die over het zand kan glijden om puin mee af te voeren bij het ruimer maken van een doorgang. Fernand testte ook enkele andere zelfontworpen materiaal, zoals hulpmiddelen om aan een touw met knopen naar boven te klimmen.

Werkelijk revolutionair was het nylontouw dat Pierre op zijn werk liet maken. De eerste versies waren te stijf en pijnlijk aan de handen, maar uiteindelijk kon met de juiste dikte aan draad toch geschikt touw worden gemaakt. De henneptouwen die de hele klimwereld tot dan gebruikte, behoorden al snel tot het verleden. Fernands talenten komen goed een decennium later opnieuw van pas, tijdens de expeditie van het bekende grottenstelsel Cuves de Sasenage, in het Vercorsmassief.

Fernand Petzl de grotveteraan

In oktober 1947 ontdekt de 24-jarige Louis Eymas bij toeval, door doorheen een kruipruimte te glijden, dat de Cuves geen doodlopend einde heeft. Samen met een groep vrienden gaat hij de dagen erna opnieuw verkenning in de hoop uiteindelijk het mysterie op te lossen over de bron van de rivier Germe en een van de zeven zonderen van de provincie Dauphiné. Uiteindelijk is het Joseph Berger die jaren later als eerste via een nauwe gang het zeer diepe grottenstelsel binnendringt. Om het grottenstelsel van begin tot eind in kaart te brengen, schakelt het expeditieteam de hulp in van grotveteraan Fernand Petzl.

In Petzl’s workshop zet het team ladders met aluminium buizen in elkaar en prepareren ze eindeloos veel touwen. In Fernands oude Citroën pick-up truck rijden ze op en af naar Engins, het dorp dat het dichtst bij hun ‘basecamp’ ligt. In september 1954 bereikt de expeditie een diepte van 740 meter en niet veel later 903 meter onder het aardoppervlak. Daarmee verbreken ze twee keer op rij het wereld-diepterecord. Met de symbolische diepte van 1000 meter ogenschijnlijk binnen handbereik, verandert expeditie in een mediacircus.

Operatie minus 1000

In hetzelfde decennium als de beklimming van de Annapurna, de eerste succesvolle toppoging van een achtduizender, en van de Mount Everest, de hoogste berg op aarde, zijn de ogen gericht op ‘operatie minus 1000’. Klimmers uit acht verschillende landen, waaronder België, sluiten zich bij de expeditie aan. De persaandacht is niet meer te stuiten.

Ondanks logistieke en communicatie-uitdagingen en na vijftien dagen – in totaal 380 uur – onder de grond, komen de speleologen naar boven met een nieuw diepterecord: 1122 meter. De bron van Cuves de Sassenage vindt het team uiteindelijk niet; de gang en de bron zijn door smalle scheuren waar alleen water door kan van elkaar gescheiden. Voor de buitenwereld deed het er niet toe. Het diepterecord haalt de voorpagina’s, terwijl Fernand, allesbehalve mediageil, zich op de achtergrond om het materiaal bekommert. Een taak waar niemand anders in geïnteresseerd lijkt te zijn.

Het verhaal van Petzl, het merk

Na twintig jaar door grotten te hebben gekropen, sloot Fernand één hoofdstuk af, om een ander te openen: het verhaal van Petzl, het merk. In de jaren na operatie minus 1000 groeit de populariteit van speleologie. En daarmee jammer genoeg ook het aantal accidenten. Een van de meest spraakmakende incidenten gebeurt in 1961, wanneer een scoutsgroep dagenlang vastzit in de Trou de Glaz-grot. Vanaf 1965 overziet Fernand zowat elke reddingsoperatie in de regio rond Grenoble. Het gebrek aan degelijk reddingsmateriaal en aan ervaring bemoeilijkt zowat elk incident.

Fernand ijvert voor een beter georganiseerde aanpak, en die komt er ook. Daarnaast houdt hij zich opnieuw bezig met het bedenken en ontwerpen van beter klim- en reddingsmateriaal. Een van zijn vindingen, een soort stretcher, blijkt kritisch tijdens de redding van Jacqueline Boucqet in 1966, na een val van 22 meter in de Gouffre Berger-grot. Maar ook andere van zijn innovaties en nieuwe technieken gooien al snel hoge ogen in de klim- en bergsportwereld. Fernands zoons Pierre en Paul helpen een handje in de workshop van Fernand. Tot de workshop uit zijn voegen barst.

Epicenter van innovatie

Ook rondom Fernand is men druk bezig met innoveren. Bruno Dressler bijvoorbeeld – aka professor Calculus –, een ingenieursstudent die o.a. de motocorde uitvindt en een S-vormig aluminum hulpstuk voor het afdalen uitvindt. Zin in dingen maken, had Bruno niet, dus contacteert hij Fernand. Die ziet meteen hoe veelbelovend zijn uitvindingen waren. Het pad naar het ontwikkelen en almaar verbeteren van materiaal en uitrusting voor speleologie en bergsport krijgt vorm.

In 1970 begint Fernand op grotere schaal materialen onder zijn eigen naam te produceren. Het aantal innovaties volgt elkaar snel op. De eerste hoofdlamp, het eerste klimharnas… De familie Petzl heeft het maar druk. Het familiebedrijf Petzl groeit. Ook bijzonder: medewerkers zijn ontzettend loyaal. De eerste betaalde werkneemster, Jacqueline Barbero, blijft bij Petzl tot aan haar pensioen 32 jaar later. De eerste workshop manager, aangenomen in 1975 tot zijn overlijden in 2001.

Petzl vandaag

Anno 2020 is de ‘hobby’ van Fernand Petzl uitgegroeid tot een wereldspeler in al wat met de klim- en bergsport te maken heeft, van technische uitrusting voor (ijs)klimmers, speologen, via ferrata, canyoning, professionele hoogtewerkers en reddingswerkers, tot handenvrije Petzl-lampen voor heel uiteenlopend gebruik, alsook hoofdlampen voor trailrunnen, mountainbiken en kamperen toe. “Acces the inaccesible”, Luidt de slogan van Petzl. Als iemand die uitspraak op het leven is geschreven is, is het Fernand Petzl wel.

Sinds het overlijden van Fernand in 2003 is het familiebedrijf in handen van zijn zoon Paul. Vandaag telt Petzl 750 medewerkers verdeeld over 3 locaties in Frankrijk en 1 in Maleisië. Het boek ‘From the Deep: the Petzl Adventure book’ over de geschiedenis van Petzl en een historische inkijk in de familie Petzl kun je gratis downloaden via de Petzl website. Een bijzonder verhaal dat teruggaat tot het begin van de 20ste eeuw. Leuk geschreven, authentieke foto’s en simpelweg boeiend.

 

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

9 + negentien =