Dat drinkbaar water essentieel is voor al je buitenavonturen staat buiten kijf. Het laatste wat je wil halverwege je trip,  zijn buikklachten of een niet zo blij verteringsstelsel omdat je onverhoopt onveilig water moest drinken. Het antwoord is een betrouwbaar waterfiltersysteem. Maar wat is dat eigenlijk?

Op lange tochten, in gebieden zonder drinkbaar kraanwater en zeker in landen waar zelfs het flessenwater niet betrouwbaar is, hoort een waterfilter eigenlijk standaard op je paklijst te staan. Maar zelfs op korte trips is het fijn als je niet te veel kilo’s hoeft mee te sleuren en onderweg zonder oponthoud water kan bijtanken aan een stroom, meer of rivier.

Wat zit er in vervuild water?

Een niet onbelangrijke vraag is wat een waterfilter precies doet en waar je zoal op moet letten. We gingen ten rade bij Yan Trouwen van Elements bv, de Benelux verdeler van o.a. Katadyn, Care Plus, Hadex en Steripen. “Een waterfilter filtert zaken uit ons water die we er liever niet in hebben als we ervan willen drinken, zoals levende bacteriën, protozoa, virussen, microplastics, zware metalen, chemicaliën en vuiligheid. Maar welke filter juist wat filtert, hangt af van filter tot filter en met wat voor soort water je te maken krijgt.”

Fysieke verontreiniging kan je meestal zien, ruiken en proeven, maar ook water dat schoon lijkt, kan schadelijke verontreinigingen bevatten. “Als de waterbron bijvoorbeeld een beek is die ergens verderop door landbouwgrond stroomt, is ze mogelijk vervuild met uitwerpselen van dieren of kunstmest. Tankwater kan dan weer sedimenten bevatten die door recente regen zijn opgewoeld, terwijl boorwater doorgaans een hoog zoutgehalte heeft en er natuurlijke chemicaliën kunnen inzitten. Kortom: je weet het nooit.”

Koken kan, filteren is makkelijker

Een ouderwetse manier om water drinkbaar te maken, is het drie tot vijf minuten goed te laten doorkoken. Hiermee dood je alle micro-organismen die maag-darminfecties kunnen veroorzaken, zoals virussen, bacteriën en parasieten. Maar zware metalen en chemische verontreinigen, zoals resten van pesticiden en meststoffen,  verwijder je hiermee niet. Bovendien is water moeten koken ook niet altijd even praktisch, aangezien je eerst een vuur moet maken en een pan of pot nodig hebt.

Een waterfilter is vele malen handiger, maar er is niet één technologie. Yan Trouwen: “Virussen kan je op slechts drie manieren verwijderen: met uv-C licht, een desinfectiemiddel voor drinkwater (bv. Hadex), en koken. Chemicaliën en zware metalen kan je enkele reduceren met een actieve kool-filter. Bacteriën en protozoa hou je tegen met een filter van minimaal 0.2 micron, zoals die in de meeste microvezelfilters en pompfilters. En filters die werken met uv-C licht (bv. Steripen) schakelen bacteriën, protozoa en virussen uit, maar onthoud – en dit is belangrijk – dat ze dit enkel kunnen in klaar water, zonder zichtbaar vuil.

De juiste filter

Veel merken combineren verschillende technologieën en in sommige gevallen is het zelfs aangewezen om twee systemen te gebruiken. “Mijns inziens moet je vooral de juiste filter kopen voor het gebied waar je naartoe gaat en de manier waarop je reist. Ben je een rugzaktoerist die een licht, maar zeker systeem wenst dat lang mee gaat en veel filtert? Reis je naar Scandinavië of Schotland, of naar Indië? Wil je voorbereid zijn op alle mogelijke scenario’s? Heb je een filter nodig voor je camper of boot? Of omdat het kraantjeswater niet altijd betrouwbaar is, bv. in landen als Egypte of Turkije?”

Gewicht en grootte zijn voor buitenavonturiers een belangrijke factor, alsook wat de filter juist uit het water haalt. De ideale combinatie voor dit type buitenmens? “Dan denk ik aan lichtgewicht systemen zoals de Care Plus Evo, een filter die slechts 100 gram weegt, bacteriën, protozoa en microplastics uit je drinkwater houdt, en daarbovenop chemicaliën en zware metalen reduceert, en de smaak van je water verbetert.. Daarnaast zou ik persoonlijk nog enkele reservepatches actieve kool meenemen. Als je deze Evo dan combineert met de Steripen Ultralight elimineer je ook nog eens eventuele virussen. Een redelijk compleet plaatje.”

Kan je alle water filteren?

In principe kan je met dit soort filters bijna alle water filteren, maar Yan Trouwen maakt nog wel een kanttekening: “Wederom moet je een beetje je huiswerk doen en weten wat je in je water kan verwachten en met dat doel je waterfilter(s) aanschaffen. Is het water dat je wil filteren echt zichtbaar vuil, doordat er van alles in drijft of omdat het troebel is, tracht dan om het voor te filteren doorheen een bandana, stuk stof of een koffiefilter. Je waterfilter zal je dankbaar zijn.”

Zeewater omzetten in zoet water kan ook. Dit gebeurt met een watermaker door omgekeerde osmose, een proces dat zout en andere verontreinigingen uit zout water verwijdert. Water wordt door een membraan geperst en haalt er zodoende alles uit. Ook de mineralen die je nodig hebt en je zelf weer zal moeten toevoegen. De draagbare versies van dit soort filters (bv. de Katadyn Survivor) zijn prijzig en eerder bedoeld voor expedities en militair gebruik.

Tips voor een goed onderhoud

Pas een nieuwe filter aangeschaft? Probeer hem dan eerst thuis uit, om problemen onderweg te vermijden. Filters met een keramisch element of actieve kool zullen bij het allereerste gebruik altijd een wat vuil uitziend water afgeven. Dit komt door het keramisch stof en het stof van de actieve kool in je filter. Dit is enkel de eerste keer na aankoop. Gebruik je de filter op een gegeven moment in de vrieskou, schroef je filter dan los, steek hem in een ziplockzakje en vervolgens mee in je slaapzak. Anders heb je kans dat water in de schroefdraad bevriest en dan is je filter stuk.

“Als afsluiter wil ik nog een vaak over het hoofd gezien punt benadrukken: het onderhoud! Het beste is om na de reis thuis deftig wat water op basis van Hadex doorheen de filter te pompen. Herhaal dit daarna met gewoon kraantjeswater. Haal de filter vervolgens uit elkaar en laat hem twee weken drogen voor je hem weer in elkaar zet en opbergt. Op deze manier maak je je filter terug kiemvrij en heb je een dubbel gebruik voor je Hadex.”

Nog een tip? “Koop je waterfilter bij een specialist, zoals K2 de Kampeerder, Mounteqshop, De Berghut, Kariboe, A.S.Adventure, Avventura…”

Verschillende filtertechnologieën

• Keramische filter: deze heeft minuscule openingen (poriën) van 0.2 micron waar water
  doorheen gaat, maar bacteriën, protozoa en microplastics niet.
• Holle microvezel: is een filter voorzien van buisjes met minuscule gaatjes van 0.1 micron
  die bacteriën, protozoa en microplastics tegenhoudt.
• Actieve kool: reduceert onder meer chemicaliën en vreemde smaakjes uit het water en
  reduceert resten van antibiotica, hormonen en pesticiden.
• Desinfectiemiddel voor drinkwater: doodt bacteriën en virussen en kan je na je reis
  gebruiken om je filter te reinigen voor je hem weer opbergt.
• UV-C licht: rekent in korte tijd (48 tot 90 sec) af met 99,9% van alle bacteriën, virussen en protozoa.

Ideaal voor buitenavonturiers

Care Plus EVO water filter

Haalt 99.9% bacteriën, protozoa en microplastics uit water door middel van een holle microvezel. Tevens voorzien van een vervangbare actieve kool filter. € 64,95.

Steripen Classic 3

UV-C filter met 40-micron voorfilter. Verwijdert na 48 sec. roeren 99,9% van de bacteriën, virussen en protozoa. 100 (AA) / 200 (niMh) behandelingen per batterij. € 85,95.

Katadyn Vario

Filtert op drie niveaus (filter in glasvezel, keramische prefilter en een filter met actieve kool). Past op de meeste drinkbussen en waterzakken. € 129,95.