We reizen al een tijdje niet meer naar de Côte d’Azur of Rio de Janeiro, hoge bergtoppen worden niet meer geschoren en ook ons snowboard is al een tijdje werkloos. Dus moeten we onze bucketlist noodgedwongen op een andere manier invullen. Maar dat hoeft niet negatief te zijn. Nu we noodgedwongen aan dicht-bij-huis-toerisme doen, mag het wat trager. En daar zijn speciale wegen voor, namelijk trage wegen. De vele trage wegen in Vlaanderen zijn ideaal voor een wandel- of fietstocht. Maar wat is nu precies een trage weg?

Tekst: Evelien Jansen / Foto’s: Shutterstock

Een trage wat?

Trage wegen vind je overal: op het platteland, in een dorpskern en zelfs in de stad. Kleine doorsteekjes, bospaden, landbouwwegen, jaagpaden, kerkpaden, oude spoorwegbeddingen, verhard of onverhard, breed of smal… Trage wegen komen in alle vormen en maten. Een ding hebben ze wel gemeen: het zijn stuk voor stuk wegen die gebruikt worden voor traag verkeer en die vooral zachte weggebruikers, zoals voetgangers, fietsers, joggers of ruiters bekoren. Ze bieden ook vaak een alternatieve en verkeersveilige route voor bijvoorbeeld schoolgaande kinderen. Heel wat trage wegen maken een verbinding tussen dorpskernen, maar ook in steden vind je ze. Denk bijvoorbeeld maar aan jaagpaden naast een kanaal. Let wel op: zolang de breedte van de weg het toelaat, is het voor gemotoriseerd vervoer bij wet niet verboden om gebruik te maken van een trage weg. Tenzij een verkeersbord anders aanduidt, natuurlijk!

Zijn er verschillende soorten trage wegen in Vlaanderen?

Er zijn veel soorten trage wegen in Vlaanderen  (alsook in Wallonië trouwens) die allemaal een eigen juridisch statuut hebben. Denk aan bospaden of treinbeddingen. Eén gemeenschappelijk kenmerk is dat ze per definitie openbaar en voor iedereen toegankelijk zijn. De bekendste trage wegen zijn de buurtwegen, die sinds 1841 opgetekend staan in de Atlas der Buurtwegen van je gemeente. Met het Frans als administratieve taal in het België van toen, vind je ze terug onder de termen chemin en sentier. Chemin werd later vertaald als buurtweg, sentier als voetweg. Voetwegen zijn volwaardige buurtwegen, maar in de regel smaller dan een buurtweg. Meestal zijn ze minder dan anderhalve meter breed en daarom minder geschikt voor gemotoriseerd verkeer.

Hoe zijn de trage wegen in Vlaanderen ontstaan?

De geschiedenis van sommige paden gaat terug tot in de Romeinse tijd. Ze vertellen ons veel over een streek. Het zijn sporen van oude verbindingen tussen dorpskernen of van vroegere doorgangen voor landbouw of van wegen die werden gebruikt om boten voort te slepen. Sommige trage wegen vallen zelfs deels of volledig samen met verdwenen treinverbindingen. Koppel eens een educatief tintje aan je wandel- of fietstocht!

Wie bewaakt het karakter van deze trage wegen?

Trage Wegen vzw ijvert voor het behoud van trage wegen. Hun jaarlijkse hoogdag valt in oktober onder de vorm van de Dag van de Trage Weg – dit jaar op 16 en 17 oktober 2021. Deze vzw blijkt geen overbodige luxe want sinds september 2019 veranderde de wetgeving. Buurtwegen worden sindsdien door de gemeente beheerd en krijgen op die manier hetzelfde statuut als gewone straten. Gemeentes kunnen dus zelf beslissen wat ze met hun trage wegen doen. Door de aanleg van nieuwe verkavelingen en industrieterreinen zijn er zo al veel trage wegen verdwenen. Een andere reden waarom ze verdwijnen, is gebrekkig onderhoud: de wegen overwoekeren, raken buiten gebruik en zijn na verloop van tijd soms niet meer terug te vinden.

Kan ik hier zelf iets aan doen?

Als je het netwerk van trage wegen graag gebruikt, hou het dan levend en maak er gretig gebruik van. Een handige tool om trage wegen te vinden is OpenStreetMap. Een open source website waar je zelf gegevens aan kunt toevoegen. De Wikipedia onder de routeplanners, zeg maar. Dat heeft als voordeel dat hier ook kleine weggetjes en doorsteekjes opstaan die je niet in Google Maps vindt. MAPS.ME is een erg handige applicatie voor je smartphone waarmee je een wandel- of fietsroute kunt uitstippelen via OpenStreetMap. Je kunt de kaarten offline downloaden, dus geen zorgen als je in de-middle-van-het-trage-nowhere geen bereik hebt. De app is gratis en werkt zowel op Android als iOs. En nu hup, op WEG. Maar hou het TRAAG.

Leuke weetjes over trage wegen in Vlaanderen

• Vlaanderen telt circa 40 000 km trage wegen.
• Buurtwegen van een gemeente staan al sinds 1841 opgetekend in de Atlas der Buurtwegen van elke gemeente.
• Veel trage wegen geraken in onbruik en verdwijnen daardoor. Veel gemeenten organiseren vrijwilligersdagen om ze al wandelend en snoeiend weer toegankelijke te maken.
• De Dag van de Trage Weg vindt jaarlijks midden oktober plaats. Op de website van de vzw vind je wat er allemaal te doen is.

—> Maak een stadssafari in Antwerpen.
—> Ontdek ook de RAVel wandel- en fietswegen in Wallonië.