Wat wist ik over Litouwen? Behalve dat het voorkomt in de opsomming van de Europese landen en dat Vilnius de hoofdstad is? Niets. Wat ik nu weet, is dat het gastvrije Litouwen een vleugje van de Hoge Venen en Kalmthoutse Heide-achtige natuurparken heeft, ontelbare meren waarin je kan baden, vele lekkere restaurants én een hart voor de natuur. Wist je trouwens dat Litouwen voor een derde uit bossen bestaat. Hoe zalig is dat!
Tekst & Foto’s: Kathelijne Seeldraeyers
We hebben ons vaak afgevraagd: ben ik wel in Litouwen? Het landschap voelt zo vertrouwd aan, met dat grote verschil dat er nog rust is en alle massatoerisme ontbreekt. Dat betekent dat je er nog echt van de natuur kan genieten. Zelfs in de stad Vilnius, waar onze trip begon, ervaar je schoonheid in een oase van rust.
Trailrunnen in Vilnius
Een van de grootste overgebleven middeleeuwse steden van heel Europa viert in 2023 zijn 700-jarig bestaan. Over heel de stad zullen er festiviteiten zijn, waar ze in 2022 al generale repetities voor hebben gehouden. De Litouwers zijn er zeker klaar voor en misschien jij ook voor een volgende trip?
De stad charmeert met haar schilderachtige, geplaveide straatjes en barst van de historische bezienswaardigheden en barokke architectuur. Vilnius mag dan in oppervlakte groter zijn dan Parijs of Amsterdam, maar telt veel minder inwoners, wat wil dat zeggen dat ze ruimte en vooral veel natuur hebben, en dan is het avontuur nooit ver weg.
Rond de stad bevinden zich vele trails waaronder de 100 km Trail around Vilnius. De officiële start van deze route is een heuvel genaamd Stalo Kalnas in het centrum van Vilnius, maar je kunt de route vanaf elk punt beginnen of in afzonderlijke delen afleggen, die je alle leiden langs de mooiste natuurparken rond de stad. Het grootste deel van de trail is een offroad pad en de aanleg ervan is geïnspireerd door de Lithuanian Runners’ Community en wordt ten zeerste aanbevolen voor trailrunners en ook voor mountainbiken. Dus neem zeker je trailschoenen mee op deze citytrip.
Als het tijd is om uit te rusten, creëren de cafés en pubs in de stad een gezellige en magische sfeer. Ze zeggen zelfs: “Als er om de vijf minuten geen café in Vilnius is, ben je niet meer in Vilnius.”
Er was eens een Zwitser in Litouwen
Wanneer je de stad wil ontvluchten, rij je gewoon 1,5 uur noordwaarts richting Anykščiai, een streek van ongerepte natuur, blauwe meren en een Zwitserse Chalet. Euh… een Zwitserse chalet? De Zwitser Stefan Bollinger en zijn vrouw Karin maakten samen een roadtrip door de Baltische staten toen ze verliefd werden op deze streek en besloten om hun leven hier verder te zetten. Ze openden eind 2019 de Palaima Retreat, een plek waar je met twee of alleen helemaal zen kan worden in een omgeving waar je kan hiken, mountainbiken, suppen, waterskiën, kanovaren en zelfs met alpaca’s kan gaan wandelen. Er zijn ook plannen om in de winter toerskitochten aan te bieden.
Maar je kan er ook evengoed heerlijk niets doen en genieten van de rust, een sauna en een duik in het meer. Omdat we graag het beste van beide hebben, begonnen we onze ochtend met een duik in het meer om nadien tussen de bomen te gaan wandelen in het regionaal park Anykščiai, een wandelpad op 20 meter hoogte tussen de bomen, met op het einde een adembenemend zicht over de Šventojiriviervallei met alleen maar natuur om je heen.
Een dode tak bevat meer leven dan een levende
Dat natuur belangrijk is in Litouwen heb je misschien intussen al door. Wij helemaal, na een persoonlijke kennismaking met de organisatie Sengirės Fondas (Ancient Wood Foundation) die zich inzet voor het behoud van oerbossen. Het team van Ancients Woods Foundation bestaat uit een grote gemeenschap van wetenschappers en professionals, verenigd door een gemeenschappelijk doel van herstel van de oude Litouwse bossen én de overtuiging dat alleen door samen te werken echte verandering kan worden bereikt. Ze zijn een onafhankelijke organisatie die bossen koopt door middel van donaties.
Een oerbos is een ruimte waar mensen het bos niet naar eigen inzicht bewerken of redden, waar alle organismen gelijk zijn en niemand als schadelijk wordt beschouwd. Op die manier worden de bossen alleen maar sterker zodanig ze beter bestand zijn tegen klimaatveranderingen. Er zijn nog een aantal eeuwenoude oerbossen in Europa. Wij bezoeken samen met de Ancients Woods Foundation het oerbos Moniškis. Dit doe je best niet alleen aangezien er geen paden zijn en je snel gedesoriënteerd bent.
Samen met een dolenthousiaste paddenstoelenwetenschapster dompelen we ons onder in de wereld van de schimmels. Nooit eerder stilgestaan bij wat deze mooie, vreemde, betoverende paddenstoelen teweegbrengen in een bos. Via hun ondergronds zwamnetwerk kunnen bomen en planten makkelijk water en mineralen opnemen, die ze nodig hebben voor hun groei.
Beschouw een dode tak nooit als iets waardeloos in de natuur, want hij bevat meer leven dan een levende. Dus doe het de volgende keer als je gaat wandelen rustig aan en neem de tijd om deze unieke exemplaren te zoeken. Betrek de kinderen erbij en maak van een paddenstoelenwandeling een familie-uitje, net zoals de Litouwers doen. Elke herfst trekken ze de bossen in op zoek naar de eetbare paddenstoelen en in Litouwen zijn er 400 eetbare varianten, in het bijzonder het overheerlijke eekhoorntjesbrood.
Vogels spotten in Nemunas Delta
We zetten onze trip door Litouwen verder richting het westen, de kust. Het regionaal park Nemunas Delta is een prachtige plaats voor vogelliefhebbers. Dit moerasachtige gebied is een broedplaats en ligt op de vogeltrekroute van duizenden vogels, waaronder verschillende bijzondere soorten. Vooral de ooievaar heeft zijn zomerverblijf hier, aangezien het de nationale vogel van Litouwen is. Wij zijn net een paar dagen te laat want begin september vertrekken er al vele vogels richting het zuiden.
In Venté Cape vind je een van de oudste vogelreservaten van Europa. Daar worden elke dag honderden vogels geringd. Vlak voor onze komst was er nog een koolmees van Brussel gearriveerd. Wat een reis voor een kleine mees! De site heeft een klein museum voor vogelkunde en een 150 jaar oude vuurtoren, die vandaag de dag dient als uitzichtpunt. Als je op het juiste moment komt kan je hier unieke exemplaren komen spotten. Dus neem alvast je verrekijker mee en leer vogelspotten.
Wandelen en fietsen over en tussen de zandduinen
Aan de overkant van de Delta ligt een unieke kustlijn die behoort tot het Unesco-Werelderfgoed. De Curonian Spit is een natuurverschijnsel dat 5000 jaar geleden ontstond door een smeltende gletsjer die zand bijeendreef. Vandaag de dag heb je de Baltische Zee aan de ene kant en aan de andere kant de Curonianlagune die het zand opwaarts stuwt. Om het zand bijeen te houden zijn er heel wat dennenbossen geplant. Hun diepe wortels moeten het zand tot rust doen komen.
Tussen de duinen van deze ‘sahara’ liggen meerdere wandel- en fietspaden. Een daarvan loopt over het 1,1 km lange pad van het Nagliai-natuurreservaat dat leidt naar een mysterieus natuurverschijnsel: dode zandduinen. Een magische plek als je erbovenop staat, met aan de ene kant zicht op de zee en aan de andere kant op de lagune. Dit is ook de plek waar vier voormalige vissersdorpjes werden opgeslokt door de zandmassa, een akelig beeld om vier herdenkingskruisen uit het zand te zien steken. De sterke winden op de Curonian Spit zorgen voor een uniek landschap met diepe holtes, waardoor de grond van een eeuwenoud bos, begraven in het zand, zichtbaar wordt.
Omdat we niet genoeg krijgen van deze omgeving springen we na de wandeling op de fiets om een deel van de EuroVelo10-route te fietsen richting het laatste dorpje van de Curonian spit aan de Russische grens. Deze route is een deel van een fietsroute van 9000 kilometer rond de Baltische kust die 9 landen doorkruist. Misschien iets voor op je bucketlist?
De route in Litouwen loopt over meer dan 100 km langs de zee van de Letse grens in het noorden, langs ontspannende stranden met een blauwe vlag (wat wil zeggen dat het strand mooi en veilig is), 500 jaar authentieke cultuur en architectuur, tot de grens met Rusland (regio Kaliningrad) in het zuiden, met de historische kuststad Klaipeda er middenin. Helaas kan je momenteel maar tot aan de grens rijden en voorlopig niet verder. Het deel dat wij fietsten smaakt naar meer. Reken op kronkelende paden tussen zandduinen en dennenbossen, en als kers op de taart een prachtige zicht op de lagune als je het vissersdorpje Nida binnenrijdt.
Wij eindigen ons verblijf met een ochtendloop naar de Parnidis-zandduin om van hieruit de zonsopgang te zien. Deze zandduin is afgedreven door harde winden en stijgt op tot 52 meter boven zeeniveau. Vanaf het observatiedek op de top van de duin met een unieke zonneklok geniet je van een spectaculair uitzicht op de stad Nida, de Baltische zee en de Curonianlaguna. Aan de ene kant zonsopgang, en ’s avonds aan de andere kant zonsondergang. De cirkel is rond en zo ook onze fijne reis in een nog veel te ontdekken Litouwen.
Litouwen praktisch
- Brussels Airlines vliegt op sommige dagen rechtstreeks naar Vilnius! In dat geval duurt de vlucht slechts 2:20 uur. Vlieg je via Frankfurt, reken dan op circa 5 uur.
- Ter plaatse kan je makkelijk een auto huren vanaf de luchthaven.
- In Litouwen wordt Litouws gesproken, een Indo-Europese taal die afstamt van het Sanskriet. Veel inwoners spreken ook Russisch, aangezien dit in de tijd van de Sovjetoverheersing verplicht was. Tegenwoordig is Engels de meest populaire ‘vreemde’ taal in Litouwen, vooral onder jongeren en in de steden.
- Alle informatie over Litouwen te verkrijgen via lithuania.travel/en.
